نشست نقد کتاب «دانشگاه، جامعه و دانایی؛ تاریخ شفاهی دانشگاه تهران به روایت دکتر محمود نیلی احمدآبادی» عصر دیروز در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی برگزار شد.
به گزارش خبرنگار اطلاعات، در ابتدای برنامه دکتر آمنه صدیقیان، دبیر نشست، اظهار کرد: این کتاب حاصل روایت تاریخی دکتر نیلی در دورهای است که ریاست دانشگاه تهران را بر عهده داشت. کتاب به شیوه گفتگویی تنظیم شده و هر فصل آن به یک موضوع خاص اختصاص دارد و در کنار روایت دکتر نیلی، در هر حوزهای متخصصان آن حوزه هم روایتهای خود را طرح میکنند .
در ادامه، دکتر محمود نیلی احمدآبادی، رئیس پیشین دانشگاه تهران بیان کرد: خوشحالم که به موضوع علم و دانشگاه به شیوه علمی پرداختهایم زیرا علم همان چیزی است که در هیچ شرایطی، چه جنگ باشد چه صلح، نباید آن را رها کرد. علم نیازمند پشتوانه است و هر وقت در کشور آن را جدی گرفتیم، پیشرفت کردیم و هرگاه علم زیر سایه امور دیگر قرار گرفت، شکست خوردیم.
وی افزود: دانشگاه تهران به دلیل سوابق طولانی، تنوع رشتهها و توانمندیهای ابزاری از اهمیت زیادی برای کشور برخوردار است و همه مردم ایران نگاه ویژهای به این دانشگاه دارند. مکتوب کردن و تحلیل تجاربی که از این دانشگاه بهدست میآید، اهمیت بالایی دارد.نیلی گفت: مدیریت دانش از جمله موضوعاتی است که ما در این کتاب به آن پرداختیم و یکی از روشهای آن، مستند کردن فعالیتهایی است که در این راستا انجام شدهاست. همکاران من در این مسیر خیلی زحمت کشیدند و سایر افرادی که بهعنوان متخصص با ما همکاری داشتند، هر کدامشان شخصیتهای برجستهای هستند.
وی ادامه داد: ما در دانشگاه هر سال از فعالیتهای خودمان یک گزارش تحلیلی مینوشتیم که هدفش آن بود که مشخص کند سیاستگذاریها و تصمیمگیریها چه مبنایی داشتند. این گزارشهای تحلیلی به ما کمک کرد تا بحثهای کتاب هم تحلیلیتر و دقیقتر پیش برود. در این کتاب فلسفه تصمیمها تبیین شدهاست.
نیلی یادآور شد: دورهای که ریاست دانشگاه تهران را برعهده داشتم، مثل همه دورانها در ۴۰ سال گذشته، «مقطع حساس کنونی» بود. دولت، موضوع برجام را پیگیری میکرد و با توفیقاتی که از طریق برجام حاصل شد، ما توانستیم بحث بینالمللیسازی دانشگاه، مسئولیت اجتماعی و کارآفرینی را دنبال کنیم. ما در آن دوره بهواسطه برجام، بهترین ارتباطات را با کشورهای دیگر داشتیم و یکی از پربارترین دورانهای دانشگاه تهران در زمینه فعالیتهای بینالمللی در پس از انقلاب بود. همچنین یکی از آرامترین دورههای دانشگاه تهران را داشتیم زیرا تمامی تصمیمها در دانشگاه با مشارکت بدنه خود دانشگاه گرفته میشد. فعالیت دانشجویی هم بسیار پربار، سالم و گسترده بود. در جذب اعضای هیأت علمی هم دوره بسیار خوبی داشتیم و سیاستهایی را دنبال کردیم تا بهترینها وارد شوند و از نظر مالی هم آنها را تأمین کردیم، زیرا معتقدیم سرمایه واقعی دانشگاه، اعضای هیأت علمی، دانشجویان و کارمندان هستند.
در ادامه، دکتر احمدرضا خضری، استاد تاریخ دانشگاه تهران بیان کرد: موضوع دانشگاه هنوز یکی از پیچیدهترین و مهمترین موضوعات تاریخ معاصر ماست. دانشگاه در ۴ دهه اخیر هم عملکرد مثبت داشت و هم منفی، زیرا وقتی برای دانشگاه مشابههای دروغین یا «دانشگاهنما» ساخته شود، عملکرد کل دانشگاهها زیر سؤال میرود.وی افزود: در دوره ۷ ساله ریاست دکتر نیلی، من معنای درست دانشگاه را فهمیدم زیرا دیدم دانشگاه در فرهنگسازی و ایجاد حرکت تمدنی چقدر تأثیرگذار است. ما با پیشآهنگی دکتر نیلی، به فهم درستی از دانشگاه رسیدیم و در عین حال کار مستندسازی و توجه به روند تاریخی امور را دنبال کردیم. ما باور داشتیم که دانشگاه میتواند مرزهای دانش، ترویج اخلاق و ارتقاء فرهنگ عمومی را گسترش دهد. این کتاب، تجربه زیسته رئیس مهمترین دانشگاه کشور در تلفیق با علم، مهارت و عملگرایی است.
خضری تأکید کرد: دانشگاه مهمترین نهادی است که در سده اخیر در کشور ایجاد شده و سایر تحولات اجتماعی از آن نشأت گرفتهاند. برای درک درست دانشگاه، باید در جلسات متعددی این کتاب را نقد کنیم تا دیگران متوجه شوند که فرق دانشگاه با دانشگاهنما چیست.
دکتر مقصود فراستخواه، جامعهشناس نیز در این نشست اظهار کرد: تاریخنگاری شفاهی یا معاصرپژوهی شفاهی یک کار پژوهشی است؛ نه خاطرهگویی است و نه تولید داده. در تاریخ شفاهی، حضور راوی کافی نیست بلکه سوژهها و موضوعات هم اهمیت دارند. وی ادامه داد: در تاریخ شفاهی هرچه واقعگرایی ما چندگانگی داشته باشد، کیفیت کار بالاتر میرود. مثلا دانشگاه تهران را میتوان از منظرهای مختلف بررسی کرد، مطلعان بیشتری را پای کار آورد و موضوعات بیشتری را بررسی کرد.
فراستخواه خاطرنشان کرد: در این کتاب درباره سنای دانشگاه تهران بحث شده و بر حفظ استقلال دانشگاه تأکید شدهاست. دکتر نیلی در این کتاب یک سیاهچاله بزرگ را در مدیریت دانشگاه نشان میدهد و میگوید مدیران در دانشگاههای ایران فقط میخواهند دانشجو بگیرند و ساختمان بسازند. این مدیران، در واقع مدیران هزینهاند نه توسعه. این در واقع حکمتی است که از زبان دکتر نیلی در تاریخ شفاهی ابراز میشود.
دکتر شهرام یوسفیفر، استاد تاریخ دانشگاه تهران نیز در این نشست گفت: دانشگاه تهران مادر دانشگاههای ایران است ولی تاریخ ندارد و این کتاب یک سند تاریخی برای آن بهشمار میآید. اسناد شورای دانشگاه تهران، نه تنها سند ملی، بلکه سند بینالمللی هستند ولی در دسترس نیستند.
رئیس دانشگاه تهران نیز یک شخصیت مهم بهشمار میآید و خاطرات او میتواند نحوه مدیریت در دانشگاههای کشور را نشان داده و ثابت کند که اگر دانش تخصصی در انتخاب مدیریت دانشگاهها لحاظ شود، چقدر میتواند مفید باشد .وی افزود: اگر متون تاریخ شفاهی تدوین شوند، احترام به قانون در کشور پا میگیرد زیرا زمانیکه بفهمند قانون برچه اساسی تدوین شده، برای همه احترامبرانگیز میشود.
یوسفیفر خاطرنشان کرد:. من تا قبل از مطالعه این کتاب، دانشگاه تهران را بهدرستی نمیشناختم. مطالعه کتاب به اهالی دانشگاه تهران کمک میکند که به یک فهم سازمانی از دانشگاه برسند. این کتاب جنبه تعلیمی دارد و سطح آن نخبگانی است.
شما چه نظری دارید؟